Deelvraag 3: Wat zijn de oorzaken en aanleidingen van de Duitse eenwording?

De Noord-Duitse bond was vanaf 1867 een federatie van 22 voorheen onafhankelijke staten in Noord-Duitsland (Wikipedia-bijdragers, 2023, Noord-Duitse Bond). Hier woonden zo'n 30 miljoen mensen en was de eerste federale staat van Duitsland (Wikipedia-bijdragers, 2023, Noord-Duitse Bond). Meerdere pogingen om de Duitse Bond van 1815 te hervormen hadden gefaald en daardoor verliet de Noord-Duitse grootmacht van Pruisen de Duitse bond inclusief een aantal bondgenoten (Wikipedia-bijdragers, 2023, Noord-Duitse Bond). Ook ontstond er oorlog tussen de staten en andere delen, een van de belangrijkste was Oostenrijk. Later vond er een snel besluit plaats in de Duitse Oorlog. In de zomer van 1866 stichtten Pruisen en hun bondgenoten de Noord-Duitse bond (Wikipedia-bijdragers, 2023, Noord-Duitse Bond). Aan het begin was dit een militaire alliantie tussen de onafhankelijke staten om elkaar bij te schieten, mocht een van de staten onder druk komen te staan, maar al met de bedoeling om hier later een federale staat te vormen met een eigen grondwet. Dit werd gerealiseerd op 1 juli 1867 (Wikipedia-bijdragers, 2023, Noord-Duitse Bond).

De koning van de staat Pruisen had het Präsidium des Bundes. Dit hield in dat hij een staatshoofd was. Otto von Bismarck was de Pruisische minister-president en werd als bondskanselier de enige verantwoordelijke minister. Door een samenwerking tussen hem en een nationaal-liberaal-conservatieve meerderheid in de zogeheten Rijksdag (het parlement) ontstonden liberale wetten die de economische en juridische eenwording bevorderen. De Noord-Duitse bond heeft maar een kleine drie jaar bestaan en werd vaak alleen gezien als voorgeschiedenis van het Duitse Keizerrijk. Er was zelf nog een onzekerheid of de Zuid-Duitse staten zich ooit zouden aansluiten om een groot rijk te vormen tot de oorlog in 1870 (History Matters, 2021). plaatsvond en de Zuid-Duitse staten zich wel moesten aansluiten. Deze aansluiting vond plaats op 1 januari 1871 (Wikipedia-bijdragers, 2023b, Duitse eenwording). met een gloednieuwe grondwet, de Verfassung des Deutschen Bundes. Die niet verward moet worden met de Deutscher Bund van 1815 (Wikipedia-bijdragers, 2023b, Duitse eenwording). De grondwet hernoemde de staat naar het Deutsches Reich, omdat het nu één was.

De koning van de staat Pruisen had het Präsidium des Bundes. Dit hield in dat hij een staatshoofd was. Otto von Bismarck was de Pruisische minister-president en werd als bondskanselier de enige verantwoordelijke minister. Door een samenwerking tussen hem en een nationaal-liberaal-conservatieve meerderheid in de zogeheten Rijksdag (het parlement) ontstonden liberale wetten die de economische en juridische eenwording bevorderen. De Noord-Duitse bond heeft maar een kleine drie jaar bestaan en werd vaak alleen gezien als voorgeschiedenis van het Duitse Keizerrijk. Er was zelf nog een onzekerheid of de Zuid-Duitse staten zich ooit zouden aansluiten om een groot rijk te vormen tot de oorlog in 1870 plaatsvond en de Zuid-Duitse staten zich wel moesten aansluiten. Deze aansluiting vond plaats op 1 januari 1871 (De Duitse eenwording 1871, z.d.). met een gloednieuwe grondwet, de Verfassung des Deutschen Bundes. Die niet verward moet worden met de Deutscher Bund van 1815 (De Duitse eenwording 1871, z.d.). De grondwet hernoemde de staat naar het Deutsches Reich, omdat het nu één was.

Voordat het Duitse rijk één kon worden stond er nog een probleem in de weg. Zo zou Frankrijk nooit toegeven aan een eenwording van Duitsland, hierdoor moest de goedkeuring afgedwongen worden op het slagveld. De Franse keizer Napoleon III zag met eigen ogen dat Pruisen steeds meer macht kreeg in Europa en over de Duitse staten. Hierdoor reageerde Frankrijk op een felle manier toen in 1970 (Wikipedia-bijdragers, 2023c, Frans-Duitse oorlog). de Duitse prins Leopold, lid van het Pruisische koningshuis, op de Spaanse troon dreigde te komen. De Franse ambassadeur Benedetti werd naar koning Wilhelm I gestuurd om te melden dat Napoleon III een garantie verlangde dat Leopold de troon niet zou bestijgen. Wilhelm ging hiermee akkoord. Maar hij raakte geïrriteerd toen de ambassadeur opnieuw op bezoek kwam, nu met de eis dat de keizer zou verklaren dat er nooit een Hohenzollern koning van Spanje zou worden. Hij stuurde Bismarck een telegram, het 'Emser Depesche', waarin hij zei dat hij het hier niet mee eens was. Bismarck zag hierin zijn kans voor een confrontatie met Frankrijk. Hij lekte een verkorte en iets aangescherpte variant van het telegram, met daarin een harde afwijzing van de Franse eis, naar de pers. Napoleon III vatte dit op als een direct dreigement en verklaarde op 19 juli 1870 de oorlog aan de Noord-Duitse Bond. (Wikipedia-bijdragers, 2023c, Frans-Duitse oorlog). Tijdens de bloedige slag bij Sedan (1-2 september 1870) werd het Franse leger verslagen en Napoleon III gevangengenomen (Wikipedia-bijdragers, 2023c, Frans-Duitse oorlog). Maar dit was nog niet het einde van de oorlog. In Parijs werd de Republiek uitgeroepen en een revolutionair volksleger opgericht. Een maandenlange omsingeling van Parijs volgde. Uiteindelijk capituleerde Parijs op 28 januari 1871 (Wikipedia-bijdragers, 2023c, Frans-Duitse oorlog). In februari werd in Versailles een eerste verdrag getekend, dat pas in mei van dat jaar met de Vrede van Frankfurt definitief werd vastgelegd. Frankrijk verloor Elzas-Lotharingen en moest een fikse schadevergoeding betalen. De weerzin in Frankrijk tegen dit opgelegde verdrag was groot. In de decennia na de Duitse overwinning bleef de Franse publieke opinie vol van anti-Duitse gevoelens.

Door de oorlog met Frankrijk en de overwinning van Duitsland, wakkerden er in Duitsland steeds meer nationale gevoelens op. Mensen voelden zich trots op hun eigen volk en dachten dat ze onoverwinnelijk waren. Tegelijkertijd bestond er grote eensgezindheid onder de Duitse vorsten door de gezamenlijk gevoerde strijd tegen de Fransen in 1870 (De Duitse eenwording 1871, z.d.). Bismarck zag dit en greep zijn kans om zijn plan voor een eenwording tot stand te laten komen. De Zuid-Duitse vorsten die zich verenigde in de Zuid-Duitse bond, sloten zich aan bij het Duitse Rijk waar de Noord-Duitse bond al onderdeel van was. Vanaf dat moment stond niets de eenheid onder leiding van Pruisen nog in de weg, alle vijanden waren verslagen en de Noord-Duitse bond bezat alle Duitse gebieden. De verschillende koninkrijken bleven binnen het Duitse Rijk wel bestaan, daarom was het Duitse Rijk geen eenheidsstaat, hoewel Pruisen dicteerde, maar een bondsstaat. In 1871 (De Duitse eenwording 1871, z.d.). was het eindelijk zover. Koning Wilhelm I van Pruisen werd in de spiegelzaal van het paleis van Versailles uitgeroepen tot keizer van Duitsland. Bismarck's droom, één groot Duitsland onder Pruisische leiding, was een feit. De vorst zelf hechtte echter weinig waarde aan zijn nieuwe status, hij vond de titel "Koning van Pruisen" belangrijker.